Яңа фикерләр:

Архив рубрики «Сөйләм үсеше»

postheadericon Тел шомарткычлар

кыш2Ыш-ыш-ыш

Безгә килде салкын кыш.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon “Тел күрке – сүз”

iБалалар бакчасында сүзлек запасын туплау һәм баетуга, җөмлә конструкциясенең үзләштерүгә, фонематик ишетеп аеру сәләтен үстерүгә зур игътибар бирелә.

Шуңа күрә бу эшне балага 5 яшь тулганнан да соңга калмыйча башларга кирәк. Чөнки телдәге кимчелек балалар бакчасында, аннан соң мәктәптә программа материалын үзләштерергә, белем һәм тәрбия бирү процессын нормаль алып баруга комачаулыячак. Авазларның дөрес әйтелешен булдыру, сөйләм телен үстерү максатын күзаллап, уземнен эшемдә еш куллана торган, балалар тарафыннан яратып башкарыла торган уеннар тәкъдим итәсем килә.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Артикуляцион гимнастиканың әһәмияте

2 ЕлмаюАртикуляция гимнастикасы – ул сөйләмдә авазның катлаулы хәрәкәт күнекмәсе әйтелеше.

Сабыйлык чорыннан ук бала тел, ирен, казналык ярдәмендә күптөрле артикуль-мимик хәрәкәтләр башкара. Бу хәрәкәтләрне ул диффуз авазлар, ягъни мыгырдау, бытылдау белән озата бара. Мондый хәрәкәтләр инде баланың сөйләм үсешендә беренче баскыч булып тора: алар гадәти тормыш шартларында сөйләм органнары өчен гимнастика ролен үтиләр. Хәрәкәтләрнең төгәллеге, көче һәм дифференциялелеге балада акрынлап үсеш ала. Ачык һәм төгәл артикуляция өчен көчле, сыгылмалы хәрәкәтчән сөйләм органнары – тел, ирен, аңкау кирәк.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Уйнап өйрәнә сабыйлар

ПогремушБала туган көннән үк әти-әниләре, якыннары аның теле ачылу өчен шартлар тудырырга, сөйләм аппаратының формалашуына ярдәм итәргә тиешләр. Кызганычка каршы, кайбер әти-әниләр баланың сөйләменә, авазларның дөрес әйтелешенә игътибар итмиләр. Киресенчә, авазларны бозып әйтелгән сүзләрне ишетеп, шатланалар. Әти-әниләр авазларны дөрес итеп әйтергә өйрәтү турында оныталар. Бала да дөрес әйтелмәгән авазга күнегә һәм шулай әйтелергә тиеш, дип уйлый.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Сөйләм телен үстерү өчен уеннар – 3 этап

Сөйләм үсешенең беренче һәм икенче этапларында бала авазларны, гади сүзләрне  кабатларга өйрәнә. Киләсе этап – кыска сүзтезмәләр һәм җөмләләр. Мәсәлән, МИЯУ – ПЕСИ – ПЕСИ УЙНЫЙ.  Бу этапның максаты – баланы күбрәк сөйләштерү.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Сөйләм телен үстерү өчен уеннар – 2 этап

Татар телендә “кем” алмашлыгы (местоимение) кешегә мөнәсәбәттә генә кулланыла.  “Ни, нәрсә” алмашлыклары кешедән башка тереклек ияләренә һәм җансыз предметларга мөнәсәбәттә кулланыла.

Ә рус телендә “кем” алмашлыгы кешегә һәм барлык тереклек ияләренә дә мөнәсәбәттә кулланыла.

1нче уен.

Балага йорт хайваннарының һәм кошларының рәсемнәрен күрсәтегез. Баштан аларның аталышларын үзегез әйтегез, аннары баладан сорагыз. Хайваннарның һәм кошларның ничек йөргәнен , ничек ашаганын, ничек сөзгәнен күрсәтсәгез, уен тагын да кызыграк булыр.

 

 

Бу – песи. Ул мияулый: “Мияу-мияу!”. Бу нәрсә? (Нәрсә мияулый?) Син аны ничек сыйпыйсың? Күрсәт әле! Ә песи ничек сөт эчә?

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Сөйләм телен үстерү өчен уеннар – 1 этап

Сабыйларга хайваннар бик ошый. Аларның тышкы кыяфәтләре, тән төзелешләре, гадәтләре, балалары белән танышу – нәниләрнең күзаллауларын киңәйтә һәм сөйләм телләрен үстерергә ярдәм итә.

Бала белән күбрәк уйнарга тырышыгыз. Уйнаган саен биремнәрне акрынлап катлауландырыгыз. Мәсәлән, беренче этап –хайваннарның ничек итеп кычкырганын кабатлау. Икенче этап – хайваннарның аталышын әйтү. Киләсе этаплар – баладан кыска сүзтезмәләр һәм җөмләләр әйттерү.

Беренче этапларда сабыйның җаваплары аңлаешлы булмаса да, аларны кабул итегез, ә җавап бирә алмаса – булышыгыз.

 

1нче уен.

Балага, рәсемнәрне күрсәтеп, хайваннарның ничек итеп кычкыруын исенә төшерегез.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Сөйләм сулышы (Речевое дыхание)

Бала авазларны дөрес итеп әйтсен өчен аны дөрес суларга өйрәтергә кирәк. Моның өчен борын белән тирән сулыш алыгыз, һаваны авыздан  әкрен генә чыгарыгыз. Иреннәрегезне кысмагыз, битләрегезне кабартмагыз. Бала да кабатласын.

Бу күнегүләрне шигырьләр белән ясау бик күңелле!

  Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Артикуляция гимнастикасы

Артикуляция гимнастикасы ирен, тел, аскы ияк мускулларын ныгытып, ачык һәм матур итеп сөйләшергә өйрәнү өчен кирәк. Артикуляция күнегүләрен бала белән көзге алдында үтәгез.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Кычкырып һәм пышылдап укый торган шигырьләр

Кычкырып һәм пышылдап укый торган шигырьләр баланы үз тавышының көче белән идарә итәргә өйрәтәләр.

Түбәндәге шигырьләрне бер генә балага да укырга була, ә балалар төркемендә шөгыльләнсәгез тагын да кызыграк була. Сез “кикрикүк” дип әйткәч, икенче “кикрикүк” сүзен алар хор белән кычкырырга тиеш. Мондый күнегүләр бик файдалы, алар балаларның эмоцияләрен чыгарырга ярдәм итәләр.

 

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Төрле интонацияле шигырьләр

 

Әгәр дә бала интонацияләрне дөрес итеп кулланырга өйрәнсә, аның сөйләме сәнгатьле булыр.

 

Бу шигырьләрне балага укыгыз. Аңа сорау һәм өндәү интонацияләренең аермасын күрсәтегез. Соңыннан шигырьләрне ятлап, рольләргә дә бүлешеп сөйләргә була.

Прочитать остальную часть записи »


postheadericon Баланың сөйләм телен ничек үстерергә?

5

Баланың  теле гаилә эчендә әнисе  белән әтисе  ярдәмендә  ачыла. Гадәттә, бала иң беренче “әни”, “әти”, “әби”, “бабай”, “тук-тук”, “мияу”, “һау-һау”, “аю”, “туп” сүзләрен әйтә. 1,5 яшьтән алып 2 яшькә кадәр аның актив сүзлегендә 25 сүз була, ә кайберәүләренең 90 сүзгә кадәр җитә. 3 яшьтә баланың сүзлеге  1000 сүзгә якын була.

Прочитать остальную часть записи »