Сабыем

2-4 яшьлек балалар өчен

Кече яшьтәге балаларны татар теленә өйрәтү, сөйләм үстерү мәсьәләләрен чишкәндә өйрәтүнең төрле методлары, алымнары, чаралары кулланыла. Хәрәкәтләнү активлыгы югарырак булган саен, балаларның сөйләме тизрәк һәм яхшырак үсеш ала. Бармак уеннары баш мие эшчәнлегенә, интеллект үсешенә уңай йогынты ясый.

 

Бу бармак – бабай,

Бу бармак – әби,

Бу бармак – әти,

Бу бармак – әни,

Бу бармак – бәби,

Аның исеме – чәнти!

 

Бармак, бармак,

Кайда булдың?

-Бу абый белән

Баланга бардым.

Бу абый белән

Ярма ярдым.

Бу абый белән

Чәй эчтем.

Бу энем белән

Биергә төштем.

 

—  Монда май бар иде, май кая китте?

—  Песи ашап китте.

—  Песи кая китте?

—  Салам астына кереп китте.

—  Салам кая китте?

—  Сыер ашап китте.

—  Сыер кая китте?

—  Көтүгә китте.

—  Кети, кети, кети! (Баланың уч төбен кытыклыйбыз).

 

Баш бармак баш кашый,

Имән бармак имән ташый,

Урта бармак утын яра,

Атсыз бармак ат җигә,

Чәнти бармак чәй эчә.

 

“Песием, песием”  уены

(Баланың кул аркасын сыйпап.)

Песи, песи, пес итәр,

Ана песи сөт эчәр,

Ана песи, сөт эчкәндә

Ата песи күз кысар.

Ал дигәндә алмасаң

Лап итәр дә шап итәр! (Җиңелчә генә баланың кул аркасына “чәп” итәбез).

 

“Чәбәк-чәбәк” уены

“Чәп-чәп чәбәкәй”, кулларыбыз бәләкәй (кулларны чәбәклибез),

Ә хәзер тизрәк-тизрәк, чәбәклик күңеллерәк (кулларны ныграк чәбәклибез).

 

“Түгәрәк” уены

Бир кулыңны, бир кулыңны,                                                                                

Булсын әле түгәрәк.                                                                                                      

Әйе шул, әйе шул,                                                                                            

Булсын әле түгәрәк.                                                                                                 

Күтәреп кулларыбызны,                                                                                        

Чәп-чәп итеп кул чабыйк.                                                                                                

Әйе шул, әйе шул,                                                                                                  

Чәп-чәп итеп кул чабыйк.                                                                                      

Ягез, хәзер бергәләшеп,                                                                                     

Тыпырдап биеп алыйк.                                                                                         

Әйе шул, әйе шул,                                                                                               

Тыпырдап биеп алыйк.

 

Нәни балалар үзләрен мактаганны, матур дип әйткәнне бик яраталар һәм аларның бик тиз үсәселәре килә.

 

“Үсәбез” уены 

Мин әле бик кечкенә, (алга таба иеләбез)

Миңа бары өч кенә. (өч бармакны күрсәтәбез)

Үсә, үсә зур булам, (өскә күтәреләбез)

Бигрәк  матур кыз (малай) булам.  (Ике кулның да имән бармакларын бит уртасына куеп башларны чайкыйбыз).

 

Төрле предметлар тотып биегән уеннарны да балалар бик теләп башкаралар. Нәниләр уенчыкларны яшерәләр, эзлиләр, табалар. Мондый уеннар балаларда зур кызыксыну уята, тәрбияче күрсәткән хәрәкәтләрне балалар тырышып кабатлыйлар:  “куян булып сикерәләр”, “кошлар булып очалар”, “җим чүплиләр” һ.б.

 

“Кар бөртеге” уены 

Кар бөртеге өйгә керде,                                                                                               

Өй эчендә очып йөрде.                                                                                                   

Менә шулай, менә шулай… (балалар кәгазьдән ясалган кар бөртекләрен тотып, әкрен генә атлап йөриләр).                                                                        

Кар бөртеге бик аз очты,                                                                                             

Суздым аңа җылы учны.                                                                                                    

Менә шулай, менә шулай… (балалар кәгазьдән ясалган кар бөртекләрен идәнгә куеп, кулларын алга сузалар).                                                                                 

Кар бөртеге учка кунды,                                                                                                 

Учка кунды һәм юк булды.                                                                                               

Менә шулай, менә шулай. (кар бөртекләрен, кулларына алып, артка яшерәләр).

 

“Күрсәт әле, үскәнем” уены 

Күрсәт әле, үскәнем:

Ничек җилләр исәләр?

Менә шулай, менә шулай,

Шулай җилләр исәләр.                                                                                                        

 

Күрсәт әле, үскәнем:

Ничек кошлар очалар?

Менә шулай, менә шулай,

Шулай кошлар очалар.                                                                                                    

 

Күрсәт әле, үскәнем:

Ничек яфрак коела?

Менә шулай, менә шулай,

Шулай яфрак коела.                                                                                                              

 

Күрсәт әле, үскәнем:

Ничек куян сикерә?                                                                                                           

Менә шулай, менә шулай,                                                                                               

Шулай куян сикерә.                                                                                                       

 

Күрсәт әле, үскәнем:                                                                                                         

Ничек йөри аюлар?                                                                                                   

Менә шулай, менә шулай,

Шулай йөри аюлар.

 

 “Туп” уены

Туп, туп, матур туп,

Сикер, сикер, матур туп!

Бер-ике-өч, бер-ике-өч!

Сикер, сикер, матур туп! (сикерәләр)

 

Хайваннарның, кошларның, җәнлекләрнең образларын имитацияләү дә нәниләрне татар теленә өйрәтүдә зур әһәмияткә ия.

 

“Бәтиләр”  уены

Үсә безнең фермада (үсү хәрәкәтләре күрсәтәләр)

Бик күп нәни бәтиләр.

-Бә!-диләр.- Бә!-диләр, (бә!-дип кабатлыйлар)

Башка бер сүз әйтмиләр.

 

“Чебиләр” уены

Өй алдында чебиләр (кулларын артка җәеп, як-якка борылалар)

-Чип-чип- чип! – дип йөриләр (куллар як-якка җәяләр)

Кечкенә канатлары (бармаклар бии)

Муеннары сап-сары

Бу аларның туннары (башларын чайкыйлар).

 

“Күбәләкләр”  уены

Күбәләккәй оча, оча, (куллар белән очу хәрәкәтләре ясыйлар)                          

Чәчәкләрне күзәтә.                                                                                                             

Очып аргач, уйнап талгач,                                                                                                        

Шул чәчәктә ял итә (чүгәлиләр).

 

 

Татарстан Республикасы

Яр Чаллы шәһәре

 “Батыр” 111 нче балалар бакчасы – баланың аң-белемен үстерү үзәге”

муниципаль автономияле мәктәпкәчә белем бирү учреждениесенең

татар теле тәрбиячесе

ИЛЬЯЗОВА ӘДИЛӘ МИНӘХТӘМ КЫЗЫ

Мәкалә ошадымы? Дусларыгызга да сөйләгез: